Παρότι έχω γράψει κάμποσες φορές, εδώ κι αλλού, εναντίον της "πρωτιάς" και των απάνθρωπων συνεπειών της, δεν θεωρώ πως είναι περιττό να επαναλάβω το εγχείρημα.
Και γιατί «repetitio mater studiorum est» και γιατί θεωρώ ότι είναι βαθιά ριζωμένη στο μυαλό μας η επί χιλιάδες χρόνια καλλιεργημένη φενάκη πως ...Νόμος της Φύσης είναι το «δίκιο» του ισχυρότερου.
Το έναυσμα μού το έδωσε η προωθούμενη από τον -...ζημενσοθρεμμένο, να μην τα ξεχνάμε αυτά!- υιό Μητσοτάκη, υπουργό «μεταρρυθμίσεων», τρομάρα μας, «αξιολόγηση» των Δημοσίων Υπαλλήλων.
Που καμμιά μεταρρύθμιση δεν θα υπηρετήσει βέβαια. Απλώς θα προωθήσει στο έσχατο άκρο την διατεταγμένη από την τρόϊκα διάλυση του κοινωνικού κράτους και ταυτόχρονα θα παράσχει το εργαλείο για την ολοκληρωτική υποταγή της Δημόσιας Διοίκησης στα συμφέροντα της κυβερνώσας σαμαρικής ακροδεξιάς -ναί! ΑΚΡΟδεξιάς!- κάστας.
Πέρα από την παρούσα συγκυρία όμως στην οποία επικρατεί η άκρατη-ανέντιμη ιδιοτέλεια, ας δούμε την ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ αυτή καθαυτή με την "παρθένα" έννοιά της. Αυτήν που εκ πρώτης όψεως φαίνεται σωστή και άρα αποδεκτή από την κοινωνία.
Σπεύδω να σημειώσω πως "αξιολόγηση" κάνει ο καθένας μας κάθε στιγμή για κάθε πράγμα, για κάθε ενέργειά του. Στον μανάβη π.χ. "αξιολογούμε" ποιό μαρούλι είναι πυκνότερο, φρεσκότερο και αυτό αγοράζουμε. Πήγαίνοντας στη δουλειά μας "αξιολογούμε" ποιό μέσον ή ποιό δρομολόγιο είναι προσφορότερο και αυτό παίρνουμε. Και για να εντάξουμε το -...έτερο ήμισύ μας πλέον- το κινητό μας τηλέφωνο σε μιά εταιρεία, "αξιολογούμε" τους όρους που προσφέρουν.
Η αξιολόγηση όμως ανθρώπων είναι εντελώς άλλο πράγμα. Είναι κτηνώδης, αντιανθρώπινη. Θυμηθείτε τους αρχαίους σπαρτιάτες και την αξιολόγηση που έκαναν, ρίχνοντας στον Καιάδα όσα παιδιά δεν εκπλήρωναν τα κριτήρια...(*)
Η κοινωνία για να λειτουργήσει πρέπει να έχει κανόνες. Όχι σταθερούς, "πάγιους" κανόνες, αλλά συνεχώς μεταβαλλόμενους και προσαρμοζόμενους. Κανόνες πάντως. Και η τήρησή τους από τα μέλη που την απαρτίζουν απαιτεί έλεγχο.
Καθόλου όμως αυτός ο έλεγχος δεν ταυτίζεται με την αξιολόγηση.
Είναι εντελώς άλλο πράγμα να ελέγχεις αν ένα άτομο τηρεί τους θεσπισμένους κανόνες και άλλο να το αξιολογείς, να το διαβαθμίζεις, να το κατατάσσεις στην κλίμακα χρήσιμο-άχρηστο, σαν να ήταν κάποιο προϊόν.
Οι εραστές βέβαια της εμπορευματοποιημένης κοινωνίας, της υποταγμένης στις διαβόητες «Αγορές» δηλαδή, καθόλου δεν ενοχλούνται από μιά τέτοια προσέγγιση. Ίσα-ίσα που αυτήν ακριβώς επιδιώκουν και υπηρετούν. Διότι η εποχή της δουλοκρατίας είναι το όνειρό τους. Που ο απλός άνθρωπος ήταν ένα αναλώσιμο παραγωγικό "εργαλείο". Και αφού δεν είναι πλέον εφικτό να μάς περνούν σιδερένιες αλυσίδες, όπως παλιότερα, φροντίζουν -και εν πολλοίς έχουν πετύχει- να μάς δέσουν με άλλες. Π.χ. τις καταναλωτικές...
Ας πάμε και στην πράξη. Στην αξιολόγηση των καθηγητών για παράδειγμα. Και ας την δούμε έξω από το πώς την προωθεί ο Μητσοτάκης, που μόνος του σκοπός και έγνοια είναι το πώς θα έχει λιγότερο (μικρο)πολιτικό κόστος από τις προαποφασισμένες απολύσεις Δ.Υ.
Πώς ακριβώς θα τους "μετράμε" τους καθηγητές, πώς θα τους αξιολογούμε;
Με το πόσους αποφοίτους από την τάξη τους πέτυχαν στα Α.Ε.Ι., όπως συνηθίζουν να διαφημίζουν τα ποικίλα φροντιστήρια της εμπορευματοποιημένης εκπαίδευσης;
Ή μήπως με το πόσα λιγότερα "γκράφιτι" έχουν οι τοίχοι του Σχολείου τους;
Τί θα θεωρήσουμε ως "απόδοσή" τους; Το πόσα ...κομμάτια «προϊόντος» έβγαλαν;
Βεβαίως και πρέπει να ελέγχονται αν τηρούν τους κανόνες στο λειτούργημά τους. Με πρώτον το αντίθετο του «δάσκαλε που δίδασκες...». Από εκεί και πέρα όμως; Τί θα «αξιολογείται»;
Υπάρχει άμεση ανάγκη να καταλάβουμε πως η διαμόρφωση κριτηρίων "απόδοσης" για ανθρώπους είναι ουσιαστικά και ριζικά αντικοινωνική πρακτική, διότι αντιτίθεται στον βασικό όρο ύπαρξης και λειτουργίας της ανθρώπινης κοινωνίας, αυτόν της ισότητας των μελών της.
Η ισότητα δεν επιτρέπει διαβαθμίσεις και κατατάξεις σε κλίμακες πρώτος, δεύτερος κλπ. Κι αυτό καθόλου δεν σχετίζεται με όρους φυγοπονίας, ασυνειδησίας ή «τεμπελιάς» λαϊκότερα. Αλλοιώς ελέγχονται αυτά, όχι με κατατάξεις. Οι κατατάξεις υπηρετούν μόνον χρησιμοθηρικούς στόχους, που δεν επιτρέπεται να εφαρμόζονται πάνω σε ανθρώπους.
Δυστυχώς όμως το αντίθετο καλλιεργείται από όσους έχουν περιστασιακά την δύναμη να επιβάλλουν την "πρωτιά" τους, όσους έχουν συμφέρον να ισχύει ο οργουελικός αφορισμός {στην "Φάρμα των Ζώων"}: Όλα τα ζώα είναι ίσα αλλά μερικά είναι ...πιό ίσα.
Υπάρχει άμεση ανάγκη να καταλάβουμε ότι δεν πρέπει να επιδιώκουμε την όποια "πρωτιά", που άλλωστε δεν έχει ουσιαστικό νόημα, αλλά την συνεχή βελτίωσή μας ως κοινωνικών κυττάρων.
Σκεφτείτε το εξής:
Τί νόημα έχει ένας μαθητής να είναι "πρώτος" στην τάξη του, αν αυτή τυχαίνει να απαρτίζεται από «μέσης απόδοσης» μαθητές;
Γιατί θα θεωρηθεί καλλίτερος από έναν άλλον που είναι "τελευταίος" σε μιά άλλη τάξη με «υψηλής απόδοσης» παιδιά;
Αυτό που έχει σημασία είναι να είναι καλός {στην ευρύτατη θεώρηση της έννοιας "καλός"} μαθητής, πέρα από όποιες σχετικοποιημένες «αποδόσεις» και διαβαθμίσεις.
Ειδικότερα τώρα για την «αξιολόγηση» που επιδιώκει ο Μητσοτάκης: Το ότι έβαλε ...ποσοστό στο πόσοι θα κριθούν ακατάλληλοι σε κάθε Δημόσια Υπηρεσία, μόνο γέλια θα μπορούσε να προκαλέσει ως βλακεία, αν δεν ήταν ταυτόχρονα και κτηνώδης ενέργεια, αφού θα καταστρέψει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.
Είναι βλακεία διότι αποκλείεται ΚΑΘΕ Υπηρεσία να έχει ακριβώς το ίδιο ποσοστό «ανίκανων» ή «τεμπέληδων» υπαλλήλων...
Είναι κτηνωδία να καταστρέψουν τη ζωή κάποιων συναθρώπων, στιγματίζοντάς τους ταυτόχρονα ως «ανίκανους» ή «τεμπέληδες»... ποσοστιαία...
«Πλάκα» θα είχε πάντως αν ο ίδιος "κανόνας" εφαρμόζονταν και για τα μέλη του σαμαρικού Υπουργικού Συμβουλίου...
- - - - - - - - - - - - - - -
(*) Στον καιρό τους σίγουρα εκεί θα είχαν πετάξει τον μεγάλο αστροφυσικό Στήβεν Χώκινγκ, που οι τόσες του αναπηρίες δεν τον απότρεψαν από το να αναδειχθεί σε υπέροχη επιστημονική διάνοια...
Και γιατί «repetitio mater studiorum est» και γιατί θεωρώ ότι είναι βαθιά ριζωμένη στο μυαλό μας η επί χιλιάδες χρόνια καλλιεργημένη φενάκη πως ...Νόμος της Φύσης είναι το «δίκιο» του ισχυρότερου.
Το έναυσμα μού το έδωσε η προωθούμενη από τον -...ζημενσοθρεμμένο, να μην τα ξεχνάμε αυτά!- υιό Μητσοτάκη, υπουργό «μεταρρυθμίσεων», τρομάρα μας, «αξιολόγηση» των Δημοσίων Υπαλλήλων.
Που καμμιά μεταρρύθμιση δεν θα υπηρετήσει βέβαια. Απλώς θα προωθήσει στο έσχατο άκρο την διατεταγμένη από την τρόϊκα διάλυση του κοινωνικού κράτους και ταυτόχρονα θα παράσχει το εργαλείο για την ολοκληρωτική υποταγή της Δημόσιας Διοίκησης στα συμφέροντα της κυβερνώσας σαμαρικής ακροδεξιάς -ναί! ΑΚΡΟδεξιάς!- κάστας.
Πέρα από την παρούσα συγκυρία όμως στην οποία επικρατεί η άκρατη-ανέντιμη ιδιοτέλεια, ας δούμε την ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ αυτή καθαυτή με την "παρθένα" έννοιά της. Αυτήν που εκ πρώτης όψεως φαίνεται σωστή και άρα αποδεκτή από την κοινωνία.
Σπεύδω να σημειώσω πως "αξιολόγηση" κάνει ο καθένας μας κάθε στιγμή για κάθε πράγμα, για κάθε ενέργειά του. Στον μανάβη π.χ. "αξιολογούμε" ποιό μαρούλι είναι πυκνότερο, φρεσκότερο και αυτό αγοράζουμε. Πήγαίνοντας στη δουλειά μας "αξιολογούμε" ποιό μέσον ή ποιό δρομολόγιο είναι προσφορότερο και αυτό παίρνουμε. Και για να εντάξουμε το -...έτερο ήμισύ μας πλέον- το κινητό μας τηλέφωνο σε μιά εταιρεία, "αξιολογούμε" τους όρους που προσφέρουν.
Η αξιολόγηση όμως ανθρώπων είναι εντελώς άλλο πράγμα. Είναι κτηνώδης, αντιανθρώπινη. Θυμηθείτε τους αρχαίους σπαρτιάτες και την αξιολόγηση που έκαναν, ρίχνοντας στον Καιάδα όσα παιδιά δεν εκπλήρωναν τα κριτήρια...(*)
Η κοινωνία για να λειτουργήσει πρέπει να έχει κανόνες. Όχι σταθερούς, "πάγιους" κανόνες, αλλά συνεχώς μεταβαλλόμενους και προσαρμοζόμενους. Κανόνες πάντως. Και η τήρησή τους από τα μέλη που την απαρτίζουν απαιτεί έλεγχο.
Καθόλου όμως αυτός ο έλεγχος δεν ταυτίζεται με την αξιολόγηση.
Είναι εντελώς άλλο πράγμα να ελέγχεις αν ένα άτομο τηρεί τους θεσπισμένους κανόνες και άλλο να το αξιολογείς, να το διαβαθμίζεις, να το κατατάσσεις στην κλίμακα χρήσιμο-άχρηστο, σαν να ήταν κάποιο προϊόν.
Οι εραστές βέβαια της εμπορευματοποιημένης κοινωνίας, της υποταγμένης στις διαβόητες «Αγορές» δηλαδή, καθόλου δεν ενοχλούνται από μιά τέτοια προσέγγιση. Ίσα-ίσα που αυτήν ακριβώς επιδιώκουν και υπηρετούν. Διότι η εποχή της δουλοκρατίας είναι το όνειρό τους. Που ο απλός άνθρωπος ήταν ένα αναλώσιμο παραγωγικό "εργαλείο". Και αφού δεν είναι πλέον εφικτό να μάς περνούν σιδερένιες αλυσίδες, όπως παλιότερα, φροντίζουν -και εν πολλοίς έχουν πετύχει- να μάς δέσουν με άλλες. Π.χ. τις καταναλωτικές...
Ας πάμε και στην πράξη. Στην αξιολόγηση των καθηγητών για παράδειγμα. Και ας την δούμε έξω από το πώς την προωθεί ο Μητσοτάκης, που μόνος του σκοπός και έγνοια είναι το πώς θα έχει λιγότερο (μικρο)πολιτικό κόστος από τις προαποφασισμένες απολύσεις Δ.Υ.
Πώς ακριβώς θα τους "μετράμε" τους καθηγητές, πώς θα τους αξιολογούμε;
Με το πόσους αποφοίτους από την τάξη τους πέτυχαν στα Α.Ε.Ι., όπως συνηθίζουν να διαφημίζουν τα ποικίλα φροντιστήρια της εμπορευματοποιημένης εκπαίδευσης;
Ή μήπως με το πόσα λιγότερα "γκράφιτι" έχουν οι τοίχοι του Σχολείου τους;
Τί θα θεωρήσουμε ως "απόδοσή" τους; Το πόσα ...κομμάτια «προϊόντος» έβγαλαν;
Βεβαίως και πρέπει να ελέγχονται αν τηρούν τους κανόνες στο λειτούργημά τους. Με πρώτον το αντίθετο του «δάσκαλε που δίδασκες...». Από εκεί και πέρα όμως; Τί θα «αξιολογείται»;
Υπάρχει άμεση ανάγκη να καταλάβουμε πως η διαμόρφωση κριτηρίων "απόδοσης" για ανθρώπους είναι ουσιαστικά και ριζικά αντικοινωνική πρακτική, διότι αντιτίθεται στον βασικό όρο ύπαρξης και λειτουργίας της ανθρώπινης κοινωνίας, αυτόν της ισότητας των μελών της.
Η ισότητα δεν επιτρέπει διαβαθμίσεις και κατατάξεις σε κλίμακες πρώτος, δεύτερος κλπ. Κι αυτό καθόλου δεν σχετίζεται με όρους φυγοπονίας, ασυνειδησίας ή «τεμπελιάς» λαϊκότερα. Αλλοιώς ελέγχονται αυτά, όχι με κατατάξεις. Οι κατατάξεις υπηρετούν μόνον χρησιμοθηρικούς στόχους, που δεν επιτρέπεται να εφαρμόζονται πάνω σε ανθρώπους.
Δυστυχώς όμως το αντίθετο καλλιεργείται από όσους έχουν περιστασιακά την δύναμη να επιβάλλουν την "πρωτιά" τους, όσους έχουν συμφέρον να ισχύει ο οργουελικός αφορισμός {στην "Φάρμα των Ζώων"}: Όλα τα ζώα είναι ίσα αλλά μερικά είναι ...πιό ίσα.
Υπάρχει άμεση ανάγκη να καταλάβουμε ότι δεν πρέπει να επιδιώκουμε την όποια "πρωτιά", που άλλωστε δεν έχει ουσιαστικό νόημα, αλλά την συνεχή βελτίωσή μας ως κοινωνικών κυττάρων.
Σκεφτείτε το εξής:
Τί νόημα έχει ένας μαθητής να είναι "πρώτος" στην τάξη του, αν αυτή τυχαίνει να απαρτίζεται από «μέσης απόδοσης» μαθητές;
Γιατί θα θεωρηθεί καλλίτερος από έναν άλλον που είναι "τελευταίος" σε μιά άλλη τάξη με «υψηλής απόδοσης» παιδιά;
Αυτό που έχει σημασία είναι να είναι καλός {στην ευρύτατη θεώρηση της έννοιας "καλός"} μαθητής, πέρα από όποιες σχετικοποιημένες «αποδόσεις» και διαβαθμίσεις.
Ειδικότερα τώρα για την «αξιολόγηση» που επιδιώκει ο Μητσοτάκης: Το ότι έβαλε ...ποσοστό στο πόσοι θα κριθούν ακατάλληλοι σε κάθε Δημόσια Υπηρεσία, μόνο γέλια θα μπορούσε να προκαλέσει ως βλακεία, αν δεν ήταν ταυτόχρονα και κτηνώδης ενέργεια, αφού θα καταστρέψει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.
Είναι βλακεία διότι αποκλείεται ΚΑΘΕ Υπηρεσία να έχει ακριβώς το ίδιο ποσοστό «ανίκανων» ή «τεμπέληδων» υπαλλήλων...
Είναι κτηνωδία να καταστρέψουν τη ζωή κάποιων συναθρώπων, στιγματίζοντάς τους ταυτόχρονα ως «ανίκανους» ή «τεμπέληδες»... ποσοστιαία...
«Πλάκα» θα είχε πάντως αν ο ίδιος "κανόνας" εφαρμόζονταν και για τα μέλη του σαμαρικού Υπουργικού Συμβουλίου...
- - - - - - - - - - - - - - -
(*) Στον καιρό τους σίγουρα εκεί θα είχαν πετάξει τον μεγάλο αστροφυσικό Στήβεν Χώκινγκ, που οι τόσες του αναπηρίες δεν τον απότρεψαν από το να αναδειχθεί σε υπέροχη επιστημονική διάνοια...
